علائم بیماری آلزایمر + روش پیشگیری و درمان
آلزایمر چیست؟
آلزایمر، یکی از انواع اختلالات عصبی مرتبط با میانسالی و پیری است که بر توانایی فرد در یادگیری، حافظه، تفکر و رفتار اختلال ایجاد میکند. این بیماری که به نام Primary Dementia” یا دمانس نخستین، به معنای افت فراوانی تواناییهای شناختی و عملکردی مغز” هم معروف است؛ اولین بار شرح آن توسط دکتر آلویز آلزایمر، نوروپاتولوژیست آلمانی، در سال ۱۹۰۶ ارائه شده است.
علائم این بیماری شامل افزایش فراموشی، مشکلات در تصمیمگیری، اشتباهات در گفتار و نوشتار، سردردهای مداوم، تغییر در شخصیت و رفتار و مشکلات در انجام کارهای روزمره میشود.
آلزایمر به طور تدریجی بر توانایی فرد برای مدیریت زندگی او تأثیر میگذارد و میتواند به مرور زمان به شدت افزایش یابد، به صورتی که نیاز به کمک و مراقبت ۲۴ ساعته دیگران را ایجاد کند. در حال حاضر، مکانیسم دقیق بروز این بیماری مشخص نیست، اما فرضیههایی وجود دارد که نشان میدهد تجمع پروتئینهای خاص، مانند بتا آمیلوئید و پروتئین تائو، در مغز افراد مبتلا به آلزایمر میتواند نقش داشته باشد. “آمیلوئید-بتا ماده اصلی سازنده پارانشیم مغزی و آمیلوئید عروقی است و در ایجاد ضایعات عروقی مغزی مشارکت دارد و برای سلولهای عصبی سمی است.”
دلایل شیوع آلزایمر هنوز به طور دقیق مشخص نیست، اما تحقیقات نشان میدهد که ژنتیک، عوامل محیطی و عوامل سلامت روانی و فیزیکی ممکن است نقش مهمی در ابتلا به این بیماری داشته باشند. بعضی از عواملی که در ادامه گفته میشود، ممکن است باعث افزایش ابتلا به آلزایمر شوند:
- عوامل ژنتیکی: مطالعات نشان دادهاند که وجود تغییرات ژنتیکی خاص میتواند شانس ابتلا به آلزایمر را در افراد افزایش دهد. به عنوان مثال، وجود آپولیپوپروتئین E (APOE) ” که در تشکیل پلاکهای آمیلوئیدی و نخورت پرتئینی در مغز نقش دارند” در افراد میتواند با افزایش خطر آلزایمر ارتباط داشته باشد.
- عوامل محیطی: فاکتورهای محیطی مثل میزان فعالیت فیزیکی، تغذیه، سواد، استفاده از سیگار، مصرف الکل و نحوه مدیریت استرس ممکن است بر روند آلزایمر تأثیرگذار باشند.
- بیماری های همراه: بعضی از بیماریهای مزمن مثل دیابت، بیماریهای قلبی وعروقی، فشارخون بالا و اختلالات روانی میتوانند باعث افزایش خطر آلزایمر شوند.
آلزایمر معمولا در سنین بالاتر، معمولاً بعد از ۶۵ سالگی شروع میشود. با این حال، مواردی از آلزایمر زودرس هم گزارش شدهاند که ممکن است در سنین پایینتر شروع شود. حدود ۱ تا ۵ درصد از موارد آلزایمر زودرس هستند. به دلیل اینکه جمعیت سالمند در حال افزایش است، انتظار میرود که شیوع آلزایمر هم افزایش یابد. این امر نشان میدهد که آلزایمر میتواند در سنین مختلف زندگی شروع شود، اما شیوع آن با افزایش سن قابل مشاهدهتر است.
علائم خفیف و شروع آلزایمر
علائم خفیف و اولیه آلزایمر ممکن است در ابتدا بسیار ظریف باشند و ممکن است شناخته شوند یا متوجه نشوند. این علائم شامل موارد زیر میشوند:
- افزایش فراموشی: افراد ممکن است موقعیت هایی را فراموش کنند که قبلاً حافظه آنها به خوبی موقعیت ها را به یاد میآورده است. مثلاً فراموشی از اسامی، اتفاقات روزمره، تاریخ، قرار ملاقات های گذاشته شده و غیره…
- مشکلات در برنامهریزی و حل کردن مسائل: افراد ممکن است مشکلاتی در برنامهریزی و انجام فعالیتهای روزمره داشته باشند. آنها ممکن است مشکلاتی در حل مسائل ساده داشته باشند یا برای انجام کارهای روزمره نیاز به کمک دیگران داشته باشند.
- مشکلات در گفتار و نوشتار: افراد ممکن است دچار مشکلات در گفتار شوند، مثلاً فراموش کردن کلمات یا توقف کردن هنگام صحبت وسط جمله.
- تغییرات در رفتار و شخصیت: افراد ممکن است تغییراتی در شخصیت یا رفتار خود مشاهده کنند، مثلاً تحرکات یا عادت های روزمرهشان تغییر میکند.
علائم آلزایمر شدید و پیشرفته
علائم آلزایمر در مراحل پیشرفته و شدید میتواند شامل موارد زیر باشد:
- افت قابل ملاحظه در حافظه: افراد مبتلا به آلزایمر در مراحل پیشرفته ممکن است حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت خود را از دست دهند. آنها ممکن است نتوانند حتی به خاطر بیاورند که کسانی که در زندگی شان نقش داشتهاند، چه کارهایی را انجام دادهاند یا حتی همان روز را به یاد نیاورند.
- مشکلات شدید در تصمیمگیری: افراد مبتلا به آلزایمر میتوانند مشکلات جدی در تصمیمگیری داشته باشند، از جمله انتخابهای مربوط به بهداشت، مالی، وضعیت مسکن و مسائل مربوط به زندگی روزمره.
- مشکلات شدید در گفتار و زبان: آلزایمر میتواند باعث شود که افراد به طور کامل توانایی گفتاری خود را از دست بدهند؛ ممکن است توانایی خواندن و نوشتن خود را نیز از دست بدهند.
- مشکلات حرکتی: افراد مبتلا به آلزایمر در مراحل پیشرفته ممکن است مشکلات جدی در حرکت و کنترل آن داشته باشند، از جمله مشکلات در راه رفتن، تعادل و کنترل حرکات آنها.
- تغییرات شدید در رفتار و شخصیت: ممکن است شخصیت و رفتار افراد مورد تأثیر بیماری قرار بگیرد و به طور ناگهانی تغییر کند، از جمله تحریکپذیری، خشونت، افسردگی و آشفتگی.
آلزایمر پیشرفته و بیاختیاری ادرار
آلزایمر و بیاختیاری ادرار (که به عنوان اختلالات عضلانی-سیستمیک معروف است) ممکن است با هم ارتباط داشته باشند. در مراحل پیشرفته آلزایمر، افراد ممکن است به علت ضعف حافظه، افزایش نوسانات مزاجی، و یا مشکلات عصبی-عضلانی شوند که باعث بیاختیاری ادرار میشود.
عوارض عصبی و روانی آلزایمر میتواند باعث مشکلات اجرایی شود، که میتواند شامل عدم توانایی در تشخیص نیازهای بدنی مثل تشخیص ادرار یا تعداد دفعات مراجعه به سرویس بهداشتی باشد. از طرفی، مشکلات حافظه و کاهش توجه میتواند باعث عدم توجه به نیازهای بدنی شود، که این قضیه هم ممکن است به بیاختیاری ادرار منجر شود.
علاوه بر این، آلزایمر میتواند با تغییرات عصبی و عملکردی در سیستم عصبی مرکزی و محیطی متصل به آن (مثل سیستم عصبی خودکار) همراه باشد که میتواند به نوعی، به بیاختیاری ادرار مرتبط با عوارض آلزایمر منجر شود.
روش های درمان آلزایمر
در حال حاضر، متاسفانه هیچ درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد. اما با این حال، تلاشهای زیادی برای مدیریت علائم و کنترل پیشرفت بیماری انجام میشود. درمان آلزایمر معمولاً شامل ترکیبی از روشهای زیر است:
- داروها: برخی داروها میتوانند برای مدیریت علائم آلزایمر مفید باشند. این شامل داروهایی مانند مهارکنندههای استخراج آمیلوئید (مانند دونزوماب)، مهارکنندههای استخراج کلسترول (مانند آتورواستاتین) و داروهایی که برای بهبود عملکرد مغزی تجویز میشوند (مانند دونپزیل، ریواستیگمین و ممانتین)
- مدیریت علائم: این شامل استفاده از تکنیکهای مختلف مثل مهار کردن تغییرات رفتاری، فعالیتهای سازماندهی شده، و استفاده از تکنیکهای مدیریت استرس و اضطراب است.
- مراقبت و پشتیبانی: مراقبتهای اساسی برای افراد مبتلا به آلزایمر از جمله تغذیه مناسب، فعالیتهای فیزیکی، و مراقبتهای پزشکی و بهداشتی میتواند به بهبود کیفیت زندگیشان کمک کند.
- پشتیبانی از خانواده: افراد مبتلا به آلزایمر و خانوادههایشان نیاز به پشتیبانی و راهنمایی دارند. گروههای حمایتی، مشاوره روانی، و منابع آموزشی میتوانند به آنها کمک کنند تا در صورت مواجهه با چالشهایی که بیماری برای آنها ایجاد میکند، مقابله کنند.
قبل از فکر کردن به درمان آلزایمر، چه بهتر است تا جایی که میتوانیم، به دنبال روشهایی برای پیشگیری از این بیماری باشیم:
- فعالیت های فیزیکی: ورزش و فعالیتهای بدنی منظم، میتواند به بهبود جریان خون به سمت مغز، کاهش استرس و اضطراب، بهبود خواب و حافظه، و کاهش خطر ابتلا به آلزایمر کمک کند.
- تغذیه سالم: تغذیه درست و صحیح با مصرف میزان مناسبی از میوهها، سبزیجات، ماهی، مغزهای خوراکی، مواد آنتیاکسیدانی و اسیدهای چرب امگا-۳ میتواند خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد.
- فعالیت ذهنی: تمرین مغزی مانند حل مسائل، بازیهای فکری، خواندن، یادگیری چیزهای جدید و حفظ فعالیتهای ذهنی میتواند به حفظ سلامتی عقل و کاهش خطر ابتلا به آلزایمر کمک کند.
- حفظ فعالیت اجتماعی: حضور در فعالیتها و رویدادهای اجتماعی، ارتباط با دوستان و خانواده، و شرکت در گروههای اجتماعی میتواند به حفظ سلامت روانی و کاهش ریسک ابتلا به آلزایمر کمک کند.
- کنترل عوامل خطر: کنترل عوامل خطرناکی مثل فشارخون، قندخون، کلسترول و وزن بدن، از طریق مدیریت این عوامل و دنبال کردن رژیمهای غذایی و سبک زندگی سالم، میتواند به پیشگیری از آلزایمر کمک کند.
- فعالیت های اجتنابی سَر: جلوگیری از ضربه به سر و استفاده از لوازم حفاظتی مناسب در فعالیتهای ورزشی و سایر فعالیتهای خطرناک میتواند از خطر ابتلا به آلزایمر کاسته شود.
- انجام فعالیت های شناختی: مطالعه، حل تمرینات ذهنی مثل جدول، یادگیری زبان جدید و حفظ حافظه با استفاده از بازیهای فکری میتواند به حفظ عملکرد مغز و کاهش خطر ابتلا به آلزایمر کمک کند.
Submit your first comment