دمای طبیعی بدن انسان چقدر است؟ + راهنمای اندازه گیری
دمای بدن انسان یکی از شاخص‌های مهم سلامت عمومی است که می‌تواند نشانه‌ای از عملکرد سیستم‌های مختلف بدن باشد. در شرایط طبیعی، دمای بدن یک فرد سالم معمولاً بین ۳۶.۱ تا ۳۷.۲ درجه سانتی‌گراد متغیر است، اما عوامل مختلفی مثل سن، جنسیت، فعالیت بدنی، زمان روز و حتی محیط خارجی می‌توانند این میزان را تحت تأثیر قرار دهند.
اندازه‌گیری دقیق دمای بدن به‌خصوص در مواقعی که فرد مشکوک به بیماری است، می‌تواند به تشخیص صحیح و به‌موقع کمک کند.
در ادامه به بررسی دقیق دمای طبیعی بدن انسان، فاکتورهای مؤثر بر آن، و همچنین ارائه راهنمایی‌های عملی برای اندازه‌گیری صحیح دمای بدن می‌پردازد.
میانگین دمای طبیعی بدن انسان بزرگسال و کودکان چقدر است؟
میانگین دمای طبیعی بدن در بزرگسالان و کودکان تفاوت‌هایی جزئی دارد:
بزرگسالان:
میانگین دمای طبیعی بدن بزرگسالان معمولاً بین ۳۶.۱ تا ۳۷.۲ درجه سانتی‌گراد (۹۷ تا ۹۹ درجه فارنهایت) قرار دارد. اما دمای بدن بزرگسالان می‌تواند تحت تأثیر عواملی مثل فعالیت بدنی، استرس، شرایط محیطی، و حتی زمان روز تغییر کند.
کودکان:
دمای طبیعی بدن کودکان به طور کلی کمی بالاتر از بزرگسالان است. میانگین دمای بدن کودکان در محدوده ۳۶.۶ تا ۳۷.۸ درجه سانتی‌گراد (۹۷.۹ تا ۱۰۰ درجه فارنهایت) قرار می‌گیرد. دلیل این تفاوت، سرعت بیشتر متابولیسم و سیستم ایمنی فعال تر در کودکان است.
با توجه به این مقادیر، مهم است که هنگام اندازه‌گیری دمای بدن، به سن فرد و تغییرات طبیعی دما در طول روز نیز توجه شود.
دمای طبیعی بدن انسان در شرایط مختلف به چه عواملی بستگی دارد؟
دمای طبیعی بدن انسان در شرایط مختلف می‌تواند تغییر کند و تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. در ادامه به بعضی از این شرایط و عوامل مؤثر بر دمای بدن اشاره کرده‌ایم:
زمان روز
- دمای بدن معمولاً در طول روز نوسان دارد.
- صبح زود: دمای بدن پایین تر است (حدود ۳۶.۱ درجه سانتی‌گراد.)
- اواخر روز و غروب: دمای بدن به بالاترین مقدار خود می‌رسد (حدود ۳۷.۲ درجه سانتی‌گراد.)
فعالیت بدنی
- موقع انجام فعالیت‌های بدنی، دمای بدن افزایش می‌یابد. متابولیسم بالاتر و تولید انرژی باعث تولید گرما می‌شود. دمای بدن ممکن است تا حدود ۳۸ درجه سانتی‌گراد نیز افزایش یابد.
استرس و اضطراب
- استرس و اضطراب می‌تواند با افزایش ضربان قلب و جریان خون، دمای بدن را کمی بالا ببرد.
دوره قاعدگی
- در زنان، دمای بدن تحت تأثیر چرخه قاعدگی قرار می‌گیرد.
- قبل از تخمک‌گذاری: دمای بدن معمولاً پایین‌تر است.
- بعد از تخمک‌گذاری: دمای بدن ممکن است تا ۰.۵ درجه سانتی‌گراد افزایش یابد و تا زمان قاعدگی بعدی بالا بماند.
سن
- دمای بدن کودکان معمولاً بالاتر از بزرگسالان است، زیرا متابولیسم آن‌ها سریع‌تر است.
- افراد مسن ممکن است دمای بدن کمتری داشته باشند، زیرا متابولیسم کاهش یافته و سیستم ایمنی ضعیف‌تر می‌شود.
محیط خارجی
- در شرایط هوای گرم، بدن برای تنظیم دما شروع به تعریق می‌کند تا از افزایش بیش از حد دمای بدن جلوگیری کند.
- در هوای سرد، بدن با انقباض عروق خونی و تولید گرما از طریق لرزش عضلات سعی در حفظ دمای طبیعی دارد.
وضعیت سلامت
- در مواقع بیماری یا عفونت، دمای بدن افزایش یافته و ممکن است فرد دچار تب شود (بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد.)
- دمای بدن افرادی که دچار کم‌کاری تیروئید هستند، ممکن است کمی پایین‌تر باشد.
خواب
- دمای بدن هنگام خواب کاهش می‌یابد و به پایین‌ترین مقدار خود در اواسط خواب می‌رسد، و قبل از بیدار شدن دوباره افزایش پیدا می‌کند.
بارداری
- در زنان باردار، دمای بدن به دلیل تغییرات هورمونی معمولاً کمی بالاتر از حد طبیعی است و ممکن است در طول بارداری به صورت مداوم بالاتر از حد معمول باقی بماند.
این تغییرات طبیعی در دمای بدن نشان می‌دهد که برای اندازه‌گیری دقیق، باید شرایط مختلف را در نظر گرفت.
روش های اندازه گیری دمای بدن در شرایط و مواقع مختلف
برای اندازه‌گیری دقیق دمای بدن در شرایط مختلف، ابزارها و روش‌های متنوعی وجود دارد. انتخاب روش مناسب به سن، شرایط بیمار و نوع ابزارهای موجود بستگی دارد. در ادامه به روش‌های مختلف اندازه‌گیری دمای بدن در شرایط و مواقع گوناگون اشاره کرده‌ایم:
اندازه‌گیری دمای دهانی
- موقعیت: این روش رایج‌ترین روش اندازه‌گیری دما در بزرگسالان و کودکان بالای 4 سال است.
- روش انجام: دماسنج زیر زبان قرار می‌گیرد و فرد باید دهان خود را بسته نگه دارد.
- نکته: قبل از اندازه‌گیری، فرد نباید حداقل 15 دقیقه غذا یا نوشیدنی گرم یا سرد مصرف کرده باشد. این روش به دمای بدن مرکزی نزدیک است و معمولاً دمای دقیق‌تری ارائه می‌دهد.
- کاربرد: برای استفاده روزمره و در خانه‌ها مناسب است.
اندازه‌گیری دمای مقعدی
- موقعیت: این روش دقیق‌ترین روش برای اندازه‌گیری دمای بدن، به خصوص در کودکان زیر 3 سال، نوزادان و افراد مسن است.
- روش انجام: دماسنج مخصوص به آرامی داخل مقعد قرار داده می‌شود.
- نکات: این روش کمی ناراحت‌کننده است، اما دمای دقیق‌تری ارائه می‌دهد. معمولاً دمای مقعدی حدود 0.5 درجه سانتی‌گراد بالاتر از دمای دهانی است.
- کاربرد: در مواقعی که نیاز به دقت بالا است، مثل بررسی تب در نوزادان یا در بیمارستان‌ها.
اندازه‌گیری دمای زیر بغل
- موقعیت: روشی کمتر تهاجمی و آسان‌تر، به‌ویژه برای کودکان و افرادی که همکاری کمتری دارند.
- روش انجام: دماسنج زیر بغل قرار می‌گیرد و دست‌ها به بدن چسبانده می‌شوند.
- نکته: این روش دمای کمتری نسبت به روش دهانی و مقعدی ارائه می‌دهد (معمولاً ۰.۵ تا ۱ درجه کمتر از دمای مقعدی) و کمتر دقیق است.
- کاربرد: بیشتر در خانه و برای اندازه‌گیری‌های سریع استفاده می‌شود، اما برای تشخیص دقیق تب کمتر توصیه می‌شود.
اندازه‌گیری دمای گوش
- موقعیت: این روش از طریق مجرای گوش انجام می‌شود و دمای پرده گوش را اندازه می‌گیرد.
- روش انجام: دماسنج مخصوص گوش (تیمپانیک) داخل گوش قرار داده می‌شود.
- نکات: دمای اندازه‌گیری شده در گوش معمولاً به دمای بدن مرکزی نزدیک است و نتایج دقیق‌تری ارائه می‌دهد. این روش سریع و بدون درد است، اما در صورت وجود عفونت گوش یا جرم زیاد گوش، دقت آن کاهش می‌یابد.
- کاربرد: برای کودکان و بزرگسالان در خانه و کلینیک‌ها مناسب است.
اندازه‌گیری دمای پیشانی
- موقعیت: این روش دمای شریان تمپورال روی پیشانی را اندازه می‌گیرد و بسیار سریع و غیرتهاجمی است.
- روش انجام: دماسنج مادون قرمز روی پیشانی یا شقیقه قرار گرفته و دما را ثبت می‌کند.
- نکته: این روش سریع و راحت است و دمای نزدیکی به دمای بدن مرکزی ارائه می‌دهد، اما باید با دقت استفاده شود.
- کاربرد: برای کودکان، بزرگسالان، و حتی نوزادان مناسب است. بیشتر در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها استفاده می‌شود.
اندازه‌گیری دمای بدن با دماسنج‌های مادون قرمز
- موقعیت: این دماسنج‌ها بدون تماس مستقیم با بدن دما را اندازه‌گیری می‌کنند.
- روش انجام: دماسنج را در فاصله‌ای مشخص از پیشانی یا شقیقه نگه داشته و دما را ثبت می‌کند.
- نکته: این روش بسیار سریع است و در مواقعی که نیاز به اندازه‌گیری مکرر یا در شرایط همه‌گیری بیماری‌ها مثل کووید-۱۹ باشد، مناسب است.
- کاربرد: در مکان‌های عمومی، بیمارستان‌ها و خانه‌ها برای اندازه‌گیری سریع و غیرتهاجمی استفاده می‌شود.
اندازه‌گیری دمای بدن در شرایط بیماری و تب
- در مواقع بیماری، به‌ویژه برای تشخیص تب، روش‌های دقیق‌تری مثل مقعدی یا دهانی توصیه می‌شود.
- در کودکان زیر 3 ماه، اندازه‌گیری دمای مقعدی به عنوان دقیق‌ترین روش توصیه می‌شود.
- برای تشخیص تب، دمای بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد به عنوان نشانه تب در نظر گرفته می‌شود.
اندازه‌گیری دمای بدن در شرایط محیطی سخت (سرما یا گرما)
- در شرایط سرمای شدید یا گرمای شدید، اندازه‌گیری دقیق دمای بدن بسیار مهم است. در این موارد، از روش‌هایی که به دمای بدن مرکزی نزدیک‌تر هستند، مثل مقعدی یا گوش، استفاده می‌شود.
روش‌های مختلف اندازه‌گیری دمای بدن بسته به شرایط سنی، وضعیت جسمانی و نیاز به دقت متفاوت انتخاب می‌شوند. انتخاب درست روش و ابزار اندازه‌گیری کمک می‌کند تا نتایج دقیق‌تری بدست آید و هرگونه تغییر غیرطبیعی در دمای بدن به‌موقع تشخیص داده شود.
برای کنترل دمای طبیعی بدن چه نکاتی را باید رعایت کرد و چه کارهایی را انجام داد؟
برای رسیدن به دمای طبیعی بدن (حدود ۳۷ درجه سانتی‌گراد) و کنترل آن، باید به نکات و کارهای زیر توجه داشت:
آبرسانی کافی
- نوشیدن آب کافی: کمبود آب بدن می‌تواند باعث افزایش دمای بدن شود. توصیه می‌شود روزانه مقدار کافی آب مصرف کنید.
- مصرف غذاها و میوه‌های آب‌دار: مثل خیار، هندوانه، پرتقال و سایر میوه‌ها که باعث تأمین آب بدن می‌شوند.
تغذیه مناسب
- مصرف مواد غذایی سالم و متعادل: غذاهای سنگین و چرب می‌توانند دمای بدن را افزایش دهند. غذاهای سبک و سرشار از فیبر مثل میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌توانند به حفظ دمای مناسب بدن کمک کنند.
- پرهیز از غذاهای تند و گرم: غذاهای تند و ادویه‌دار می‌توانند باعث افزایش موقتی دمای بدن شوند.
پوشش مناسب
- لباس مناسب برای فصل: در فصل گرما، از لباس‌های نخی و خنک استفاده کنید که هوا به خوبی در آن جریان داشته باشد. در فصل سرما، از لباس‌های گرم و چندلایه استفاده کنید تا دمای بدن حفظ شود.
ورزش و فعالیت بدنی مناسب
- تمرینات منظم ورزشی: ورزش منظم می‌تواند دمای بدن را تنظیم کند. با این حال، در صورت ورزش در محیط‌های گرم، باید مراقب افزایش دمای بدن و گرمازدگی بود.
- استراحت در صورت نیاز: هنگام فعالیت بدنی سنگین یا در شرایط گرما، استراحت‌های منظم و خنک‌سازی بدن با نوشیدن آب یا استفاده از محیط‌های خنک اهمیت دارد.
استفاده از محیط‌های خنک
- تهویه مناسب هوا: در محیط‌های گرم، استفاده از تهویه مناسب، پنکه یا کولر می‌تواند دمای محیط و بدن را کنترل کند.
- دوش گرفتن با آب ولرم: دوش آب ولرم می‌تواند به تنظیم دمای بدن کمک کند. آب خیلی سرد یا گرم ممکن است اثرات معکوس داشته باشد.
استفاده از گیاهان دارویی و نوشیدنی‌های خنک
- نوشیدنی‌های خنک و گیاهان دارویی مانند چای نعنا: بعضی از نوشیدنی‌های گیاهی می‌توانند به خنک کردن بدن کمک کنند.
پرهیز از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید
- استفاده از کلاه و عینک آفتابی: برای جلوگیری از افزایش دمای بدن در نور خورشید، از کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید و سعی کنید در سایه بمانید.
- استفاده از کرم ضد آفتاب: به ویژه در روزهای گرم تابستان برای محافظت از پوست و جلوگیری از افزایش دمای بدن اهمیت دارد.
کنترل استرس و خواب کافی
- مدیریت استرس: استرس می‌تواند باعث افزایش دمای بدن شود. استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن و یوگا می‌تواند در کاهش دمای بدن مؤثر باشد.
- خواب کافی و منظم: بدن در خواب به بازسازی خود می‌پردازد و دمای بدن به طور طبیعی تنظیم می‌شود.
مصرف داروهای مناسب در صورت نیاز
- اگر دمای بدن به دلیل بیماری مانند تب افزایش یافته است، مصرف داروهای ضدتب مثل استامینوفن یا ایبوپروفن به توصیه پزشک می‌تواند مؤثر باشد.
استفاده از کیسه یخ در صورت گرمازدگی
- در موارد افزایش شدید دمای بدن (مثل گرمازدگی)، استفاده از کیسه‌های یخ یا پارچه مرطوب بر روی پیشانی و گردن می‌تواند به کاهش دمای بدن کمک کند.
با رعایت این نکات ساده می‌توانید دمای طبیعی بدن را کنترل کرده و از مشکلات ناشی از گرما یا سرمازدگی جلوگیری کنید.
اولین دیدگاه را ثبت کنید