علت بوی بد دهان + روش قطعی از بین بردن آن

بوی بد دهان، یکی از مشکلات رایج و آزاردهندهای است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه میشوند. این وضعیت نه تنها میتواند تأثیر منفی بر روابط اجتماعی و اعتماد به نفس فرد داشته باشد، بلکه ممکن است نشانهای از وجود مشکلات جدی در سلامت عمومی بدن هم باشد.
علتهای متعددی مثل مشکلات دهانی، عفونتهای لثه، رژیم غذایی نامناسب و حتی بیماریهای گوارشی میتوانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند. با توجه به اینکه بوی بد دهان به طور مستقیم بر کیفیت زندگی فرد تأثیرگذار است، یافتن روشهای مؤثر و قطعی برای از بین بردن آن اهمیت ویژهای دارد.
بوی بدن دهان به چه شرایطی گفته میشود؟
بوی بد دهان، به وضعیتی گفته میشود که در آن نفس فرد بویی ناخوشایند و نامطبوع دارد. این بو ممکن است دائمی باشد یا به صورت مقطعی روی دهد. بوی بد دهان میتواند در اثر تجمع باکتریها در دهان، مشکلات دندانی، مصرف بعضی غذاها و یا حتی به دلیل مشکلات پزشکی جدیتر به وجود آید.
این وضعیت به طور کلی به چند دسته تقسیم میشود:
- بوی دهانی (دهانی-ریوی): بوی ناشی از دهان و دندانها، لثهها و بافتهای نرم دهانی.
- بوی خارج از دهان (غیر دهانی): بوی بدی که منشاء آن از قسمتهای دیگری از بدن است، مثل دستگاه گوارش، دستگاه تنفسی، یا بیماریهای سیستمیک.
در کل، بوی بد دهان هنگامی بهعنوان یک مشکل جدی در نظر گرفته میشود که:
- مداوم باشد و با مسواک زدن و بهداشت دهانی به سرعت برطرف نشود.
- قوی و نامطبوع باشد، بهطوریکه اطرافیان آن را حس کنند.
- نشانهای از اختلالات جسمی یا بیماریهای خاص مثل عفونتهای دهانی، بیماریهای لثه، عفونتهای تنفسی یا اختلالات گوارشی باشد.

علائم بوی بد دهان
علائم بوی بد دهان (هالیتوز) میتواند به شکلهای مختلف ظاهر شود و بسته به علت اصلی آن متفاوت باشد. در ادامه بعضی از مهمترین علائم و نشانههای این وضعیت گفته شده است:
بوی ناخوشایند و مداوم از دهان
- اصلیترین و بارزترین علامت هالیتوز، بوی نامطبوع و مداوم دهان است که با مسواک زدن یا استفاده از دهانشویه به طور موقت کاهش مییابد اما به سرعت بازمیگردد.
احساس طعم بد در دهان
- بعضی از افراد ممکن است همراه با بوی بد دهان، احساس طعم ناخوشایندی مثل طعم فلزی، تلخ یا بد در دهان داشته باشند.
خشکی دهان (زروستومیا)
- خشکی دهان، که معمولاً به دلیل کاهش تولید بزاق رخ میدهد، میتواند یکی از نشانههای همراه هالیتوز باشد. بزاق نقش مهمی در شستشوی دهان و از بین بردن باکتریها دارد و کمبود آن میتواند به تجمع باکتریها و ایجاد بوی بد منجر شود.
لایه سفید یا زرد روی زبان
- در بعضی موارد، افرادی که بوی بد دهان دارند، ممکن است متوجه یک لایه سفید یا زرد روی زبان خود شوند که معمولاً نشاندهنده تجمع باکتریها است. این تجمع در پشت زبان بیشتر دیده میشود.
علائم عفونت یا التهاب لثه
- بوی بد دهان گاهی با بیماریهای لثه مثل ژنژیویت یا پریودنتیت همراه است که علائمی مانند لثههای ملتهب، خونریزی هنگام مسواک زدن یا بوی بد دهان مداوم را ایجاد میکنند.
تشدید بوی دهان پس از مصرف برخی مواد غذایی یا نوشیدنیها
- بعضی مواد غذایی مثل سیر، پیاز، ماهی، یا نوشیدنیهایی مثل قهوه و الکل میتوانند بوی بد دهان را تشدید کنند. اگر پس از مصرف این مواد بوی دهان به سرعت بازنگردد، ممکن است نشانهای از هالیتوز باشد.
نشانههای مرتبط با سایر مشکلات سلامتی
- بوی بد دهان میتواند همراه با علائم دیگری مانند سرفه، گلودرد، یا مشکلات گوارشی (مانند رفلاکس معده) باشد که نشاندهنده مشکلات سلامتی در سایر بخشهای بدن است.
احساس خودآگاهی از بوی دهان
- افرادی که هالیتوز دارند، ممکن است متوجه شوند که دیگران نسبت به بوی دهان آنها واکنش نشان میدهند یا خودشان به طور مداوم احساس ناخوشایندی از نفس خود داشته باشند.

علت های به وجود آمدن بوی بد دهان
در ادامه به مهمترین علتهای بوی بد دهان اشاره شده است:
عوامل دهانی (درون دهانی)
این عوامل بیشترین علتهای بوی بد دهان را شامل میشوند و اغلب به دلیل مشکلات در دهان، لثهها و دندانها به وجود میآیند:
- تجمع باکتریها روی زبان و دندانها: باکتریهای موجود در دهان، مواد غذایی را تجزیه کرده و ترکیبات گوگردی تولید میکنند که منجر به بوی نامطبوع میشود.
- بیماریهای لثه (پریودنتیت): التهاب و عفونتهای لثه به دلیل تجمع پلاک باکتریایی میتواند بوی بد ایجاد کند. لثههای ملتهب و عفونی از شایعترین دلایل هالیتوز هستند.
- پوسیدگی دندان: حفرهها و پوسیدگیهای دندانی، مکان مناسبی برای تجمع باکتریها هستند که باعث بوی بد دهان میشوند.
- خشکی دهان (زروستومیا): بزاق نقش مهمی در شستشوی دهان و کاهش باکتریها دارد. خشکی دهان به دلیل کاهش تولید بزاق میتواند منجر به افزایش باکتریها و بوی بد شود. خشکی دهان ممکن است ناشی از داروها، مشکلات غدد بزاقی یا خوابیدن با دهان باز باشد.
- بهداشت دهانی ضعیف: عدم مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان به صورت منظم باعث تجمع مواد غذایی و باکتریها در دهان میشود که بوی بد ایجاد میکنند.
- استفاده از دندانهای مصنوعی یا بریسهای کثیف: در صورتی که دندانهای مصنوعی یا ابزارهای ارتودنسی به درستی تمیز نشوند، باکتریها و ذرات غذایی در آنها گیر میکنند و بوی بد دهان را به وجود میآورند.
عوامل غذایی
- غذاهای حاوی ترکیبات گوگردی: برخی مواد غذایی مانند سیر، پیاز، ماهی و تخممرغ حاوی ترکیبات گوگردی هستند که بعد از مصرف، بوی ناخوشایندی به جا میگذارند.
- رژیم غذایی کمکربوهیدرات: افرادی که رژیمهای کمکربوهیدرات دارند، به دلیل تولید کتونی در بدن ممکن است بوی بد دهان را تجربه کنند (کتوز).
مشکلات گوارشی
- ریفلاکس معده (GERD): بازگشت اسید معده به مری میتواند منجر به بوی بد دهان شود.
- عفونتهای معده و روده: عفونتهای باکتریایی مثل هلیکوباکتر پیلوری که معده را درگیر میکنند نیز ممکن است عامل بوی بد دهان باشند.
- یبوست: مشکلات گوارشی مانند یبوست میتواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود.
بیماریهای سیستمیک
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت کنترلنشده ممکن است دچار بوی بد دهان شوند. این بوی شبیه به بوی میوه یا استون است و به دلیل افزایش تولید کتونها در بدن رخ میدهد.
- عفونتهای تنفسی: سینوزیت، برونشیت، گلودرد چرکی و دیگر عفونتهای دستگاه تنفسی میتوانند منجر به بوی بد دهان شوند.
- نارسایی کلیه و کبد: در مواردی که کلیه یا کبد به درستی عمل نکنند، سموم در بدن تجمع پیدا کرده و بوی بد دهان ایجاد میشود.
مصرف دخانیات و الکل
- سیگار کشیدن: مصرف سیگار و دیگر محصولات تنباکویی باعث خشکی دهان و ایجاد بوی بد میشود. همچنین، مواد شیمیایی موجود در دود سیگار خود بوی ناخوشایندی ایجاد میکنند.
- مصرف الکل: الکل نیز باعث خشکی دهان میشود و میتواند بوی بد ایجاد کند.
استفاده از بعضی داروها
بعضی داروها باعث خشکی دهان یا تجزیه ترکیبات شیمیایی در بدن میشوند که این امر به بوی بد دهان منجر میشود. داروهایی مانند آنتیهیستامینها، داروهای ضد افسردگی و داروهای دیورتیک از این دسته هستند.
عدم تغذیه مناسب و روزهداری
نخوردن غذا به مدت طولانی میتواند باعث کاهش تولید بزاق و ایجاد بوی بد دهان شود. بدن در هنگام گرسنگی، چربیها را تجزیه کرده و ترکیبات کتونی آزاد میکند که منجر به بوی بد دهان میشود.
عفونتهای دهانی و زخمها
وجود زخمهای دهانی یا پس از جراحیهای دندانپزشکی، ممکن است عفونت ایجاد شود که بوی بد دهان را به دنبال دارد.
روش های تشخیص هالیتوز یا بوی بد دهان
تشخیص هالیتوز یا بوی بد دهان معمولاً توسط خود فرد یا اطرافیان قابل تشخیص است، اما در برخی موارد، تشخیص دقیق علت و شدت این مشکل نیاز به ارزیابی پزشکی یا دندانپزشکی دارد. در ادامه به روشهای مختلف تشخیص هالیتوز اشاره کردهایم:

خودآزمایی
- بو کردن بازدم: یکی از سادهترین راهها برای تشخیص بوی بد دهان، بو کردن نفس خود است. فرد میتواند دست خود را جلوی دهان قرار داده، نفس بکشد و سپس بو را بررسی کند.
- بو کردن نخ دندان: فرد میتواند بعد از استفاده از نخ دندان، بوی آن را بررسی کند تا ببیند آیا از بین دندانها بوی بدی میآید یا نه.
- بو کردن زبان: با استفاده از یک پارچه یا قاشق میتوان سطح زبان (به خصوص پشت زبان) را تمیز کرده و بوی آن را بررسی کرد.
ارزیابی توسط دندانپزشک
- ارزیابی مستقیم بوی دهان: یکی از رایجترین روشهای تشخیص بوی بد دهان، ارزیابی مستقیم بوی بازدم توسط دندانپزشک است. پزشک میتواند بوی دهان را در هنگام نفس کشیدن فرد، چه از طریق دهان و چه از طریق بینی، بررسی کند.
- بررسی بهداشت دهان و دندان: دندانپزشک وضعیت دندانها، لثهها و زبان را از نظر وجود پلاک، پوسیدگی، التهاب لثه، یا تجمع باکتریها بررسی میکند. وجود مشکلات دهانی مانند پوسیدگی دندان یا بیماریهای لثه میتواند منشاء بوی بد دهان باشد.
هالیمتری (Halimeter)
- دستگاه اندازهگیری ترکیبات گوگرد: هالیمتری یکی از ابزارهای تخصصی است که برای اندازهگیری میزان ترکیبات گوگرد فرار (VSCs) در بازدم استفاده میشود. این ترکیبات عمدهترین عامل بوی بد دهان هستند. دستگاه هالیمتر غلظت این ترکیبات را در بازدم فرد اندازهگیری کرده و به پزشک در تشخیص دقیقتر هالیتوز کمک میکند.
آزمون BANA (Benzoyl-DL-Arginine-Naphthylamide)
- تست باکتریایی دهان: این آزمون یک روش آزمایشگاهی است که با بررسی حضور باکتریهای تولیدکننده ترکیبات گوگرد، به تشخیص هالیتوز کمک میکند. نمونهای از بزاق یا پلاک دهان فرد جمعآوری شده و بهطور آزمایشگاهی بررسی میشود.
پروب سولفید (Sulfide Probe)
- این روش، شبیه به هالیمتری است، اما با استفاده از پروبهای مخصوص، غلظت ترکیبات گوگردی موجود در دهان یا روی زبان را اندازهگیری میکند. این دستگاه به دندانپزشک کمک میکند تا محل دقیق تولید بوی بد در دهان را تشخیص دهد.
آزمایش بزاق
- بررسی کیفیت و میزان بزاق: یکی دیگر از روشهای تشخیص هالیتوز، بررسی کیفیت و کمیت بزاق دهان است. خشکی دهان یکی از علل شایع بوی بد دهان است و بررسی وضعیت بزاق میتواند اطلاعات مهمی در این زمینه ارائه دهد. دندانپزشک ممکن است بزاق فرد را از نظر میزان تولید و خاصیت شستشودهی بررسی کند.
تست خراش زبان (Tongue Scraping Test)
- در این روش، دندانپزشک یا متخصص زبانپزشکی از یک ابزار خاص برای خراش دادن سطح زبان استفاده میکند و سپس بوی حاصل از خراش زبان بررسی میشود. پشت زبان یکی از مکانهای اصلی تجمع باکتریها و منشاء بوی بد دهان است.
بررسی علل غیر دهانی (سیستمیک)
- ارزیابی پزشکی برای علل داخلی: در صورتی که دندانپزشک نتواند علت دهانی برای بوی بد دهان پیدا کند، ممکن است بیمار به یک پزشک عمومی یا متخصص ارجاع داده شود. بیماریهای داخلی مثل ریفلاکس معده، دیابت، یا بیماریهای کلیوی میتوانند علت هالیتوز باشند. پزشک ممکن است از آزمایشهای خون، ادرار یا آندوسکوپی برای بررسی این علل استفاده کند.
آزمونهای بویایی (Olfactory Tests)
- ارزیابی بوی دهان توسط فرد دیگری: گاهی اوقات پزشک یا دندانپزشک از فرد دیگری به عنوان “ارزیاب بویایی” کمک میگیرد تا بوی دهان فرد را بررسی کند. این روش به ویژه در مواردی که بوی بد دهان به صورت مداوم وجود ندارد یا فرد به خودآگاهی نسبت به بوی دهان مشکوک است، مفید است.
تصویربرداری و بررسی سینوسها و گلو
- در صورتی که بوی بد دهان ناشی از مشکلات تنفسی یا سینوسی باشد، پزشک ممکن است از ابزارهای تصویربرداری مانند CT اسکن یا MRI برای بررسی عفونتهای سینوسی یا مشکلات مربوط به گلو و دستگاه تنفسی استفاده کند.
روش های درمان بوی بد دهان
بوی بد دهان، میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله بهداشت دهان و دندان ضعیف، مشکلات گوارشی، خشکی دهان، مصرف برخی غذاها یا مشکلات سلامتی. درمان بوی بد دهان به شناسایی علت اصلی بستگی دارد، اما روشهای عمومی زیر میتوانند به کاهش یا از بین بردن این مشکل کمک کنند:
بهداشت دهان و دندان
- مسواک زدن: حداقل دو بار در روز (صبح و شب) با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید.
- نخ دندان کشیدن: برای تمیز کردن فواصل بین دندانها و جلوگیری از تجمع پلاک.
- مسواک زدن زبان: زبان میتواند محل تجمع باکتریها باشد، به خصوص قسمتهای پشتی آن.
- استفاده از دهانشویه: دهانشویههای ضدباکتری میتوانند به کاهش باکتریها و خنثی کردن بوی بد دهان کمک کنند.
- استفاده از قرص های خوشبو کننده دهان: قرصهای خوشبو کننده دهان میتوانند به عنوان یک راهحل موقت برای کاهش بوی بد دهان استفاده شوند. این قرصها معمولاً حاوی موادی مانند نعناع، اکالیپتوس، یا ترکیبات ضدباکتریایی هستند که بوی بد دهان را بهسرعت کاهش داده و دهان را خوشبو میکنند.
افزایش تولید بزاق
- نوشیدن آب کافی: برای جلوگیری از خشکی دهان، که یکی از عوامل اصلی بوی بد دهان است.
- جویدن آدامس بدون شکر: به تحریک تولید بزاق و شستن دهان کمک میکند.
- اجتناب از الکل و کافئین: این مواد میتوانند منجر به خشکی دهان شوند.
رژیم غذایی مناسب
- کاهش مصرف غذاهای بودار
- اجتناب از غذاهای شیرین: قندها باکتریهای موجود در دهان را تغذیه میکنند و منجر به تولید بوی بد میشوند.
- مصرف سبزیجات و میوههای خام: مانند سیب، هویج و کرفس که میتوانند به تمیزی طبیعی دندانها و تقویت بزاق کمک کنند.
درمان مشکلات گوارشی
- درمان ریفلاکس معده
- تنظیم رژیم غذایی: برای جلوگیری از مشکلات گوارشی مانند سوء هاضمه و یبوست که ممکن است بوی بد دهان ایجاد کنند.
مراجعه به دندانپزشک
- چکاپ منظم دندانپزشکی
- درمان عفونتهای لثه
استفاده از گیاهان دارویی و مکملها
- جعفری و نعناع: جویدن برگهای تازهی این گیاهان میتواند بوی بد دهان را موقتاً خنثی کند.
درمان پزشکی در صورت لزوم
اگر با وجود رعایت موارد بالا، بوی بد دهان همچنان ادامه داشت، ممکن است به علت وجود مشکلات سلامتی دیگر باشد. بعضی از مشکلات جدی مثل دیابت، بیماریهای کلیوی، سینوزیت مزمن، و مشکلات ریوی ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشند.
مزایای استفاده از قرصهای خوشبو کننده دهان
- اثر سریع: این قرصها معمولاً در مدت زمان کوتاهی پس از مصرف بوی بد دهان را از بین میبرند و دهان را خوشبو میکنند.
- سهولت در استفاده: قرصها کوچک و قابل حمل هستند و میتوان آنها را به راحتی در هر مکانی مصرف کرد.
- افزایش بزاق: بعضی از این قرصها با تحریک تولید بزاق به شستشوی طبیعی دهان و کاهش خشکی دهان کمک میکنند.
- قابلیت دسترسی: قرصهای خوشبو کننده به راحتی در داروخانهها و فروشگاهها در دسترس هستند و نیاز به نسخه پزشک ندارند.
نکات مهم برای استفاده از قرصهای خوشبو کننده
- مصرف در کنار بهداشت دهان و دندان: قرصهای خوشبو کننده نباید جایگزین مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه شوند. آنها باید به عنوان یک مکمل برای بهداشت دهان و دندان استفاده شوند.
- انتخاب قرصهای بدون قند: مصرف قرصهای بدون قند بهتر است، زیرا از ایجاد پوسیدگی دندان جلوگیری میکنند.
- توجه به علت اصلی بوی بد دهان: اگر بوی بد دهان به طور مداوم ادامه دارد، بهتر است به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کنید تا علت زمینهای شناسایی و درمان شود.
قرصهای خوشبو کننده دهان چه زمانی مفید هستند؟
- مواقع اضطراری: قرصهای خوشبو کننده بهویژه در مواقعی که به سرعت نیاز به خوشبو شدن دهان دارید (مانند ملاقاتها، مصاحبههای شغلی یا مهمانیها) بسیار مفید هستند.
- برای مقابله با خشکی دهان: بعضی از این قرصها تولید بزاق را تحریک میکنند و در نتیجه به مقابله با خشکی دهان کمک میکنند، که خود یکی از دلایل بوی بد دهان است.
اولین دیدگاه را ثبت کنید